Witam serdecznie w drugiej części AM-DX. Dziś poruszę kwestię doboru odpowiedniego odbiornika w stosunku do potrzeb, przy okazji omawiając różne ich typy, ich zalety i wady. Zapraszam do lektury!
Chcąc zacząć zabawę w DX (dalekie nasłuchy), bądź też zwykły SWL (Shortwave Listening, czyli odbiór silnych stacji zagranicznych) potrzebujemy naturalnie odbiornika. Skąd wziąć takowy i jaki najlepiej wybrać? Jeśli chodzi o pierwsze pytanie, to niemal na pewno nie kupimy go w Super Medialnym Markecie Nie Dla Idiotów bądź też lokalnym sklepie elektronicznym. Sprzedawcy dziwią się na hasło „fale krótkie”, dużo szczęścia trzeba mieć nawet żeby zakupić radio długofalowe do odbioru stacji ogólnokrajowej! Zostają więc sklepy internetowe. Polecam sprawdzać ofertę również za granicą (np. na eBay), gdyż można sporo zaoszczędzić, nawet po doliczeniu kosztów przesyłki.
A może obędzie się bez wydatków?
Obowiązkowa fotka Śnieżki
Przed udaniem się na zakupy zawsze warto sprawdzić, czy czasem nie mamy radia KF w domu. Kiedyś bardzo popularne były radia stołowe produkcji Unitry i Diory. Większość z nich odbierała fale krótkie, niektóre większą część pasm. Takie odbiorniki mogą się dobrze sprawdzić „na początek” z krótką anteną drutową (o antenach będzie cały następny odcinek). Ich podstawowym problemem jest strojenie analogowe (tzn. gałką) i mała dokładność skali. Są to odbiorniki dość „szerokie” (to omówię niżej), a więc wszelki DX odpada. Dotyczy to również małych, przenośnych „world-receiverów”. Niemniej jednak od czegoś trzeba zacząć 😀
Kategorie odbiorników
Tutaj wymienię jedynie podstawowe cechy odbiorników każdej kategorii, natomiast niżej opiszę, czym się kierować przy wyborze.
Przenośne globalne
Przenośny Sangean ATS-909
Niewielkich rozmiarów, zasilane bateryjnie, cyfrowo strojone. Droższe modele posiadają możliwość odbioru SSB, regulację szerokości filtra p. cz. (pośredniej częstotliwości – spokojnie, do tych rzeczy też dojdziemy :)), a pod względem czułości są porównywalne z odbiornikami stacjonarnymi.
Duża rozpiętość cenowa. Podstawowe modele możemy nabyć za niecałe 200 zł (w cenę wkalkulowałem przesyłkę z Azji!). Górna granica to według mnie 550 zł. Jeśli ktoś sprzedaje nam przenośne radio po wyższej cenie, to znaczy, że bardzo dobrze na tym zarabia! 😀
Główni producenci: Sony, Grundig, Tecsun, Degen, Sangean.
Stacjonarne globalne (również zwane komunikacyjnymi)
Stacjonarny Icom R75
Tych odbiorników – w przeciwieństwie do przenośnych – nie produkuje się tak wiele, jak w latach ubiegłych. Niemal wszystkie funkcje odbiorników przenośnych (SSB, regulacja szerokości filtra p. cz.) są w nich standardem. Zaawansowani z pewnością docenią więcej niż jedno gniazdo antenowe.
Rozpiętość cenowa to ok. 800-1500 zł, ciężko jest to oszacować ze względu na duży rynek urządzeń z drugiej ręki.
Główni producenci: Icom, Yaesu, Kenwood, JRC, Ten-Tec.
SDR
Perseus SDR
Tym odbiornikom poświęcę trochę więcej miejsca, bo naprawdę warto. SDR to skrót od Software Defined Radio – radio definiowane programowo. Można rzec, że SDR wywraca do góry nogami myślenie o klasycznym radiu. W SDR-ze nie znajdziemy żadnego z komponentów normalnego odbiornika, a jedynie procesor robiący „zrzut” pasma radiowego i przesyłający go w formie tzw. próbek IQ do obróbki na komputerze. Jak to się przekłada na funkcjonalność? Jednym słowem epicko. Możemy demodulować dowolny rodzaj transmisji. Możemy wyregulować absolutnie wszystko, np. aby ustalić szerokość odbieranego pasma, przeciągamy myszką. Możemy nawet zrobić nagranie, ale nie wybranej audycji, lecz wybranego pasma częstotliwości, następnie takie nagranie odtworzyć i do stacji znajdujących się w nagranym paśmie dostrajać się dokładnie tak, jak w czasie rzeczywistym.
Być może słyszeliście o projekcie RTL-SDR, czyli uruchamiania odbiornika SDR znajdującego się w odbiornikach DVB-T na USB. W wypadku KF-owych SDR-ów mamy do czynienia dokładnie z tą samą techniką, jednak pracujemy na innym paśmie.
Ciekawym projektem związanym bezpośrednio z SDR-ami jest sieć WebSDR – odbiorników SDR znajdujących się w różnych miejscach świata, udostępnionych do kontroli poprzez stronę internetową. Główna strona tego projektu, na której znajdziemy listę odbiorników online to http://websdr.org. Większość tych odbiorników pokrywa pasma amatorskie, jednak na uniwersytecie w Enschede w Holandii działa WebSDR obejmujący pasma fal: bardzo długich, długich, średnich i krótkich bez żadnych przerw! To również świetne narzędzie do poznawania KF.
Wracając jednak do SDR-ów, które można postawić na biurku, to ich ceny są niestety zaporowe i zaczynają się od ok. 3000 zł. Mogę jedynie zapewnić, że jeśli ktoś kupi SDR, to będzie to ostatnie radio zakupione w jego życiu. 🙂
Główni producenci: Microtelecom (Perseus SDR), WinRadio, Bonito.
Wybór radia
Tutaj ograniczę się do odbiorników przenośnych, ponieważ w nich jestem najbardziej obeznany i myślę, że ich ceny są dość dobre.
W pierwszej kolejności, niezależnie od przeznaczenia radia, zwracamy uwagę na możliwość regulacji szerokości odbieranego pasma/filtra p. cz./zmiany ustawienia Wide-Narrow. Te funkcje robią dokładnie to samo, różnią się jedynie nazwami. Bez tego nie ma sensu kupować nowego radia! Pasmo fal krótkich wbrew pozorom (a także marzeniom niektórych :)) jest nierzadko zapchane, a nie ma nic gorszego niż „chrupanie” i gwizdy, będące skutkiem zakłóceń znajdujących się blisko siebie stacji. O tym, za co dokładnie odpowiada ta funkcja, napiszę bardziej szczegółowo w odcinku o rodzajach transmisji.
Następnie przed dokonaniem wyboru, musimy sobie odpowiedzieć, do czego będziemy odbiornik wykorzystywać, a dokładniej: czy ograniczymy się do radiofonii, czy interesują nas również inne (nierzadko zagadkowe) transmisje, o których wspominałem w poprzednim odcinku.
Jeśli interesuje nas radiofonia, to możemy ograniczyć się do prostego i taniego odbiornika. W tej kategorii mój typ to Tecsun PL-380 (tak, jestem fanbojem :P).
Ten kieszonkowy odbiornik odbiera fale długie, średnie, krótkie oraz wszystkie światowe pasma UKF. Nie ma możliwości odbioru SSB (nieprzydatnej do słuchania stacji radiofonicznych), ale za to posiada DSP, dzięki któremu mamy aż 4 możliwości ustalenia szerokości odbieranego pasma. Pewnym brakiem może być brak gniazda anteny zewnętrznej, lecz według recenzentów jest on czuły na antenie teleskopowej. Zawsze możemy też dołączyć trochę drutu. Wisienką na torcie jest cena. Wcześniej pisałem, że ceny przenośnych odbiorników globalnych zaczynają się od 200 zł. To była właśnie cena tego Tecsuna. W tej chwili wraz z przesyłką kosztuje on na eBay 185 zł.
Jeśli jednak interesuje nas „wszystko inne”, to uwagę zwrócić musimy na możliwość odbioru SSB, a więc dołożyć trochę więcej pieniążków. W tej kategorii mam kilka typów. Z nowych odbiorników najbardziej warte uwagi są: Sangean ATS-909, Tecsun PL-660, Degen 1103 oraz Grundig/Eton G3. Ten drugi posiada znakomity detektor synchroniczny przeciwdziałający zakłóceniom międzykanałowym. To naprawdę działa. Sangean jest nieco droższy, tak więc bardziej polecam identycznie funkcjonalnego Tecsuna (LW, MW, SW, UKF) posiadającego dodatkowo możliwość nasłuchu pasma lotniczego. Jeśli chcemy zaoszczędzić, możemy poszukać odbiornika używanego. W tym segmencie warto rozważyć zakup modeli: Grundig Yacht Boy 80, Sony ICF-SW7600D, Sony ICF-SW7600GR i Sony ICF-SW2010D.
Zakupu naturalnie należy dokonać świadomie i dlatego zachęcam do zapoznawania się z wartościowymi recenzjami użytkowników odbiorników w internecie.
W tym odcinku zbliżam się do końca. Mam nadzieję, że udało mi się wyczerpać temat i jednocześnie go nie skomplikować. Czekam oczywiście na komentarze do tekstu i pytania (na które oczywiście postaram się odpowiedzieć). W następnym wpisie omówię najciekawsze typy anten, później natomiast skupię się na różnych rodzajach transmisji, by następnie przejść do najciekawszych stacji krótkofalowych.
73!